2022 - een zwaar Vermaat-jaar

Bij het lezen van de ochtendkrant kijk ik ook altijd goed naar de overlijdensadvertenties, voor het geval daar personen in voorkomen die relevant kunnen zijn voor mijn verschillende stamboomonderzoeken. Normaliter komt de naam Vermaat daarbij maar mondjesmaat voor en meestal ben ik dan al op de hoogte van het overlijden waarop de advertentie betrekking heeft.

Dit jaar gebeurde dat tweemaal, maar "miste" ik maar liefst vier (of wellicht vijf) andere; ofwel omdat ze in andere (regionale) kranten verschenen, in een enkel geval omdat er geen advertentie geplaatst werd.

Het jaar 2022 werd zo een zwaar Vermaat-jaar, waarin de broer en maar liefst drie (of vier) nichten/neven van mijn vader overleden en daarnaast nog een wat verder (en aangetrouwd) familielid, over wie iets meer te melden valt.

Op 25 juni 2022 overleed Helena (Leni) Boerkoel-Vermaat (1924-2022), de oudste dochter van Frans Vermaat en Jaapje (Jaaps) van Buuren, in onze familie aangeduid als "Lenie uit Woerden". Frans is een oudere broer van mijn grootvader Jan Vermaat en Jaapje een oudere zus van mijn grootmoeder Jannetje (Jant) van Buuren. Lenie was al heel lang weduwe van Reinier Boerkoel (1920-1980), maar heeft met haar 98 jaar inmiddels de 1e plaats op de ranglijst "oudste Vermaten" in onze tak van de familie overgenomen van mijn grootvader (die 96 werd).

Op 3 september 2022 overleed Regina de Ruiter-Vermaat (1931-2022), het derde kind van Matthijs Frans (Thijs) Vermaat (de oudste broer van mijn grootvader) en Lena Niesje Bakker, weduwe van Henk de Ruiter (1929-1999). Wij hadden vrij weinig contact met dit gezin, misschien omdat de familie van mijn grootmoeder, de familie Van Buuren, veel overvloediger in aantal en wat opener en hartelijker van natuur was. Van een broer (Hermanus, 1907-1974) en een zus (Jobje, 1911-1975) van mijn grootvader wist ik uitsluitend van het bestaan, maar bij mijn weten heb ik ze nooit ontmoet. Alleen de jongste (en ongetrouwde) zus van mijn grootvader, Johanna (Jo) Vermaat (1913-1991), spraken we regelmatig, aangezien ze ieder jaar mijn vader opbelde op zijn verjaardag en zich daarbij steevast vorstelde met de woorden: "Je weet wel met wie,"

Op 27 oktober 2022 overleed Jacob Arend (Jaap) Vermaat (1932-2022), de oudste broer van mijn vader. Hoewel ze jaren in Bennekom en later in Ede woonden, heb ik mijn oom en tante niet heel vaak bezocht. Uiteraard zijn daarvoor verschillende oorzaken aan te wijzen: werk, gezin, zorg voor eigen ouders en misschien ook wel dat we vroeger, met name in de eerste helft van de jaren '70, wel ieder jaar één vakantie doorbrachten met mijn grootouders, hun kinderen en hun kleinkinderen (voor zover reeds geboren): ik denk aan Fredeburg (zomer 1970), Polle (zomer 1971), Gerolstein (Pasen 1973), Feusdorf (zomer 1974) en Schin op Geul (Pasen 1975), waarin we deze familie met al haar hebbelijkheden en onhebbelijkheden goed hebben leren kennen. Misschien ontbrak gedurende de afgelopen jaren wel een noodzaak om daaraan nog iets nieuws toe te voegen.

Oom Jaap werd begraven op 2 november 2022, zowel de 83e verjaardag van mijn vader als de 60e huwelijksdag van mijn ouders. En alle kleinkinderen van mijn grootouders waren erbij.

Op 7 november 2022 overleed Leni's jongste broer Jan Jacob (Jan) Vermaat, een niet alleen in zijn latere woonplaats Woerden, maar ook in andere delen van Nederland bekende schilder en beeldhouwer. Ik heb Jan (toen nog in Friesland woonachtig) ontmoet op de begrafenis van mijn grootvader. In een onlangs verschenen bericht wordt melding gedaan van "zijn onlangs overleden zus Hermine" (Hermine Vermaat, geboren 1936), maar van dat overlijden heb ik tot nu toe nog nergens een bericht kunnen vinden.

(Vermaat x Van Buuren)

Twee zonen van Jacob Vermaat en Leentje de Jong, namelijk Frans (1904-1983) en Jan (1906-2002), beiden kleermaker, trouwen elk met een dochter van Arend van Buuren en Petronella Vreugdenhil, namelijk Jaapje (1904-1993) en Jannetje (1905-2005).  Ondanks het vergelijkbare DNA in beide gezinnen zijn er diverse verschillen: Frans en Jaaps krijgen 6 dochters en 2 zonen, Jan en Jant 3 zonen en 1 dochter. Het Woerdense gezin telt diverse emigranten en ook een aantal beeldend kunstenaars (ook twee kleinkinderen genieten in Canada enige bekendheid als schilder), terwijl uit het Hoevelakense gezin voornamelijk academici voortkomen (een zoon en twee kleinkinderen worden hoogleraar). Wel trouwen in dat gezin een broer en een zus met een zus en een broer (Vermaat x Bouw en Bouw x Vermaat).

Dat was overigens de derde keer in 3 generaties dat broers en zussen uit hetzelfde gezin met elkaar trouwen: Jacobus Johannes van Buuren, een broer van Arend, trouwde in 1908 met Jaapje Johanna Vreugdenhil, een zus van Petronella. Hun dochter Jannetje (1909-2009) haalde overigens de honderd wèl.

Op 1 december 2022 overleed Herman Pieter (Herman) Vermaat (1928-2022), het laatste nog in leven zijnde kind van oom Thijs. Herman, bij ons bekend als "neef Herman uit Breukelen", nam het genealogische werk aan de familie Vermaat over van zijn vader, die daarmee ooit in de jaren '50 van de vorige eeuw, samen met Gerrit Jacob Hzn Vermaat (1898-1970) aan gewerkt had. Tot een publicatie in boekvorm had dat nooit geleid, een lacune die door Herman met een tweetal boekjes werd opgevuld. Helaas werden die in slechts zeer beperkte kring verspreid.

De (nog uitgeschreven) stamboom, die ik in kopie van mijn oom Jaap kreeg, is van Herman's hand. Er werd zelfs verteld dat niet hij, maar zijn oudste zus, die daarin niet echt interesse had, het archief van oom Thijs had gekregen en neef Herman zelf min of meer opnieuw moest beginnen. Ik weet niet of het waar is, maar het zou zijn prestaties op genealogisch gebied nog aanzienlijker maken. Ik hoop wel dat de aan hem uitgereikte onderscheiding weer netjes is geretourneerd naar de Kanselarij van Nederlandse Orden, aangezien uit het archief van die instelling blijkt dat dat met de onderscheiding van zijn vader nooit gebeurd is.

Ria Veldhuis was mijn docent Geschiedenis in 2 VWO op het Chr. College Groevenbeek in Ermelo. Voor het 2e rapport haalde ik een 10 en een 10- voor de proefwerken en ik kreeg inderdaad van haar een 10 op mijn rapport. Voor begaafde kinderen - die een sterk gevoel voor rechtvaardigheid hebben - een belangrijk signaal.

Ik was verbaasd toen ik haar op een reünie met het naambordje "Vermaat" zag lopen, maar kon haar toen niet spreken. Vijf jaar later zat ik op de achterste rij tijdens haar gastles ... naast - wat al vrij snel bleek - haar man Job Vermaat.

Wie niet van Geschiedenis houdt, is geen echte Vermaat, plegen wij te zeggen en dat Ria voor dat "toelatingsexamen" geslaagd is, behoeft verder geen betoog. Dat zij veel betekend heeft voor de kinderen in haar klassen en voor haar bonus-kinderen en -kleinkinderen weet ik eveneens zeker.

Willem Hermanus Vermaat - tweemaal bigamist en toch één kind

Op 1 juni 2020 blogde ik al eens over Willem Hermanus Vermaat, die emigreerde naar de VS en daar als William Harry in 1953 waarschijnlijk te Philadelphia overleed.

Onlangs kreeg ik op FB een bericht van Lisa Marie Wiggins, een vrouw uit California, die aangaf een kleindochter te zijn van een Elisabeth "Betty" Vermaat, die weer een dochter zou zijn van William Harry en diens derde (of zo je wilt eerste bigame) echtgenote Adeline Marion Wills. In 2020 wist ik weliswaar van het bestaan van marriage licenses uit 1931 (met Adeline Wills) en 1935 (met Helen Rupp), maar had ik voor het daadwerkelijk plaatsvinden van die huwelijken geen bewijs. Daarbij komt dat Willem in op 19 juli 1929 te 's-Gravenhage in het huwelijk was getreden met Johanna Maria Alida Kapel (1883-1970) en pas in 1950 van haar scheidde.

Het bestaan van een dochter uit die derde verbintenis, die bovendien de naam Vermaat droeg, leek echter een overtuigend bewijs voor de daadwerkelijk plaatsvinden van dat bigame huwelijk. Voor Willem was het mogelijk een uitgemaakte zaak dat hij zich na de terugkeer van Johanna naar Nederland (ze hield het nog geen 3 maanden uit in de VS!) kon beschouwen als "vrij man" en dus gewoon opnieuw zou kunnen trouwen. Daarbij was het logistiek vrij lastig om het bestaan van een huwelijk te bewijzen aan de andere kant van de oceaan, zeker wanneer de nieuwe bruid geen vermoeden had van zo'n huwelijk. Want dat is wat er volgens mij gebeurd is: Willem zal dat tweede huwelijk eenvoudigweg hebben verzwegen en mogelijk alleen (naar waarheid) hebben verteld dat hij weduwnaar was van zijn eerste echtgenote Christine Baxter.

Uit de inschrijvingen van de Presbyteran Church in Philadelphia, die ik van Lisa Marie Wiggins kreeg, blijkt zowel het huwelijk op 21 februari 1931 als de geboorte van dochter Elizabeth Madeline op 29 januari 1932.

Huwelijk Vermaat-Wills op 21-2-1931

Geboorte Elizabeth Madeline "Betty" Vermaat op 29-1-1932

Het huwelijk met Adeline was ook een kort leven beschoren, want de scheiding werd uitgesproken op 5 september 1932, nog geen acht maanden na de geboorte van hun dochter. Van de reden van de scheiding weten we door de vermelding ervan op de marriage license voor Willem's vierde (en tweede bigame) huwelijk.

Reden scheiding Vermaat-Wills

Er staat namelijk: "cruel and barbarious treatment and indignities to this person". Volgens Lisa Marie sluit dit aan bij het karakter van haar grootmoeder: "My Aunt did say my grandmother was a cruel woman, and my mother said she was “crazy”. So sounds like she must have gotten it from her mother."

Hoe het Adeline na de scheiding vergaan is, is onduidelijk. In plaats van in 1947 lijkt ze pas in mei 1965 overleden te zijn. Haar dochter trouwde met Sherman Ralph Burton en samen kregen ze vier kinderen, van wie er één nog in leven is. Zoon Sherman Ralph jr "Randy" overleed al in 1977 in Vietnam (hij was piloot en pleegde zelfmoord), zoon William Harry "Billy" overleed in 1992 en zoon Darryl in 2009.