Mijn voorzaten Vermaat 1: Jan [Jacobsz] Vermaat

Mijn grootvader Jan Vermaat (*Maasland, 17-1-1906 +Harderwijk, 11-4-2002) werd geboren als vierde kind van kleermaker Jacob Vermaat en diens vrouw Leentje de Jong. Hoewel hij opduikt in het Dienstbodenregister van Alphen aan de Rijn, vestigt hij zich na zijn huwelijk (Maasland, 24-6-1931) met zijn vrouw Jannetje van Buuren (*Maasland, 2-10-1905 +Ermelo, 10-8-2005) als kleermaker in Hoevelaken, waar ook zijn kinderen (waaronder mijn vader) zijn geboren.

De reden dat hij in Hoevelaken terechtkwam en niet in de omgeving van zijn geboorteplaats is een vorm van toeval die je vaker in families ziet (en die mogelijk geleid heeft tot het huwelijk van mijn ouders). Een van mijn overgrootvaders van moederszijde, Willem Hendrik Hendrikus van den Born, graanhandelaar uit Terschuur, was ouderling van de Gereformeerde Kerk in Zwartebroek, die aan het begin van de jaren '30 vacant was. Om de predikantsplaats weer bezet te krijgen, trok regelmatig een groepje ouderlingen er 's zondags op uit (meer waarschijnlijk op zaterdagavond heen en op maandagochtend terug, daar er in die tijd op zondag niet gereisd placht te worden) om in een gemeente met een vergelijkbare mate van orthodoxie een kandidaat voor een mogelijk beroep te gaan "horen". Zo kwam Willem van den Born op bezoek in Maasland, waar hij gastvrijheid genoot bij een van mijn overgrootvaders van vaderszijde, Arend van Buuren, die eveneens in de graanhandel zat. Arend had een (aanstaande) schoonzoon die graag als kleermaker ergens aan de slag wilde, Willem vertelde dat men in Hoevelaken nog wel een kleermaker kon gebruiken. En zo geschiedde.

De eerste jaren dat het gezin woonde aan de Westerdorpsstraat 11 oefende Jan ongeveer uitsluitend het kleermakersvak uit, maar in de loop der tijd (waarschijnlijk onder invloed van het zakelijk inzicht van zijn vrouw Jannetje, die dat mogelijk weer van haar vader had) kwam daar een winkel bij. In het Handelsregister van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor de Noordwest-Veluwe (Archiefnummer 0294, Inventarisnummer 8369) staat deze winkel tussen 1943 en 1970 ingeschreven als een "kleinhandel dames-, herenmode, speelgoederen, schrijfbenodigdheden e.d.". Ik kan me ook nog herinneren dat een van de aantrekkelijkheden van een logeerpartij in Hoevelaken, naast de echte karnemelkse pap met stroop, een cadeautje "uit de winkel" was, dat we zelf mochten uitzoeken.

Waarvan ik pas heel laat hoorde, is dat het tweede kindje van Jan en Jannetje dood geboren werd, op 31 juli 1934. In de akte is niet aangegeven of het om een jongetje of een meisje ging. Zelf meen ik me te herinneren dat mijn oma mij vertelde dat het een meisje was. Mijn vader herinnert zich echter dat zijn moeder hem vertelde dat het een jongetje was, waarop hij haar schijnt te hebben gevraagd hoe hij geheten had als het kindje was blijven leven.

Overlijdensakte dood geboren kindje

Bij zijn pensioen verkocht Jan de winkel (eerst werd het drogisterij "De Gaper", later werd daarnaast een Chinees restaurant gebouwd) en verhuisde met Jannetje naar een bescheiden vrijstaand huis aan de Wilhelminalaan 13 in Hoevelaken, dat ze nieuw hadden laten bouwen. Mijn oma sprak nogal eens met lichte spot van de verhuizing "van het gekkengetal naar het ongeluksgetal".

Westerdorpsstraat 11 Hoevelaken

Wilhelminalaan 13 Hoevelaken

Ze hebben hier bijna dertig jaar gewoond. Op hoge leeftijd verhuisde hij met Jannetje naar een verzorgingshuis in Ermelo, een tijdje later moest hij zelf naar een verzorgingshuis in Harderwijk, waar hij in april 2002 overleed, 96 jaar oud. Hij werd begraven in Ermelo. Jannetje overleefde hem nog ruim drie jaar: zij overleed, bijna 100 jaar oud, in augustus 2005 in Ermelo.

Jan was een groot liefhebber van geschiedenis en klassieke muziek (Wagner: helaas hebben we ons plan om samen naar Bayreuth te gaan vanwege zijn opkomende doofheid nooit kunnen uitvoeren). Was hij een generatie later geboren, dan dan had hij willen en waarschijnlijk kunnen studeren, evenals twee van zijn drie kinderen en acht van zijn negen kleinkinderen.