Opgebracht en omgekomen

[weer een pareltje uit de schatkamer van de Huwelijksbijlagen]

Toen Andries Reijersz van der Valk (~Vlaardingen, 9-9-1792 +Rotterdam, 17-9-1851) in 1823 te Middelburg wilde trouwen, gaf zijn moeder, Maartje Pietersdr Vermaat (~Poortugaal, 26-11-1769 +Vlaardingen, 20-1-1848) haar toestemming via een notariële akte. Blijkbaar had ze weinig trek in de reis naar Middelburg om daar persoonlijk har toestemming te komen geven, waarbij we uiterard moeten bedenken dat de reis van Vlaardingen naar Middelburg v.v in 1823 wat meer voeten in de aarde had dan vandaag de dag.
Eveneens bij de huwelijksbijlagen anwezig is een akte van bekendheid met betrekking tot het overlijden van Reijer Andriesz van der Valk, de vader van Andries en de echtgenoot van Maartje.

"... Cornelis van der Sjouw, zeeman, Simon Hoogerwerf, zeeman, Jacobus van der Meijden, stuurman en Adrianus Hoogerwerf, zeeman, allen woonachtig binnen Vlaardingen, verklaren dat in augustus 1799 Reijer van der Valk als matroos op het hoekschip genaamd Vriendschap met deszelfs gehele equipage behouden is aangekomen in IJsland en vandaar op 9 september is afgezeild, doch na zeven dagen zeilens door de Engelschen genomen en op Hitland opgebragt is, dat genoemde Reijer van der Valk met nog 4 andere manschappen is overgezet op het Engelse brikschip genaamd de Hond, welk brikschip twee dagen na deszelfs vertrek van Hitland onder de Orcades waarschijnlijk met man en muis vergaan is, als zijnde aldaar kort daarna eenige goederen komen aandrijven, waaruit dat verongelukken is gepresumeerd geworden ..."
[Akte van bekendheid in Huwelijksbijlagen Middelburg 1823 Akte 35]

Hitland is de Nederlandse naam voor Shetland, Orcaden voor de Orkney eilanden.

Over de genoemde schepen kan nog iets naders worden gezegd.
"... hoekschip, hoekboot of hoeker genaamd. Dit is evenals de andere visserschepen, maar met uitzondering van de haringbuis, een zogenaamd platboomd vaartuig (schip met een brede, nogal vlakke, bodem). Deze schepen van tot wel 25 meter lang en 6 meter breed kunnen vanwege deze bodem gemakkelijk aan de grond worden gezet in de getijdenhavens. Deze havens vallen bij laagtij immers plaatselijk (vrijwel) droog zodat schepen zonder platte bodem letterlijk omvallen."

[http://www.geschiedeniszeeland.nl/tab_themas/themas/visserij/haringbijvleet/]

Hoekschepen (via  http://www.geschiedeniszeeland.nl/tab_themas/themas/visserij/haringbijvleet/)

Brikschip in storm (via http://www.maritiemdigitaal.nl/index.cfm?event=search.getdetail&id=100093721)

Een hoekschip is een platbodem, wat bij een reis naar IJsland niet echt een reden voor gerustheid lijkt. Mogelijk wordt hierom ook expliciet in de verklaring aangegeven dat men "met deszelfs gehele equipage behouden is angekomen in IJsland". Toch hebben de bemanningsleden die niet op het (grotere) Engelse schip zijn overgegaan de terugreis overleefd en hun maten niet. Hebben de Nederlanders een voorzichtiger koers gevaren?

Wat de reden was voor Reijer om aan boord van het Engelse schip te gaan blijft onduidelijk. Hun schip werd opgebracht door de Engelsen omdat die in oorlog waren met Frankrijk en Nederland (in die tijd door Frankrijk bezet) door de Engelsen geblokkeerd werd.

Was dit een kans voor Reijer om tijdelijk uit te wijken nar Engeland? Met zeker twee en mogelijk vier kleine kinderen thuis (van de twee jongste kinderen heb ik uitsluitend doopinschrijvingen gevonden) lijkt dat niet waarschijnlijk.

Mogelijk duidt het woord "overgezet" op dwang.

Wie de vier andere bemanningsleden waren die omkwamen wordt in de verklaring niet gezegd. Of er onderweg nog iets gevangen is evenmin.