Wie was Johanna Maria Wenkink?

Ondertrouw Anthonij [Govertsz] Vermaat x Johanna Maria Wenkink

Op 15 mei 1755 gaan Anthonij Vermaat, weduwnaar en Johanna Maria Wenkink, "laast weduwe van Isaak Bourse", in Delft, waar ze beiden wonen in ondertrouw. Een dag later, op 16 mei 1755, doen ze dat in Delfshaven, waar Anthonij "onlangs" gewoond heeft.

Mijn eerste vraag was om welke Anthonij Vermaat het hier gaat. De enige met die naam die rond dit tijdstip als weduwnaar "beschikbaar" is, is Anthonij Govertsz Vermaat. Zijn eerste vrouw Angenietje (Agnetha) Janse Gael overlijdt voor 13 oktober 1751 in Delft [bron: DTB Delft begraven kosten 1727-1755 [Family Search, p. 602/646] en wordt op 15 oktober 1751 in Delft begraven [bron: DTB Delft inv. 50 , folio 48v]. Als impost moet f 30,- worden betaald, zodat we mogen aannemen dat Anthonij destijds in goeden doen was.
Waarschijnlijk had hij te doen met het innen van belastingen. Er is een akte in de Notariële Archieven uit Vlaardingen van 12 september 1727 waar hij wordt vermeld als "impostmeester van het gemaal". In 1735 was hij pachter van de gemeenelandsmiddelen. Zie ook weeskamerarchief Delft, dossier 1788 jaar 1756. [bron: http://home.hccnet.nl/j.gaal/gen-gaal.htm]
Vanwege de juiste leeftijd, de juiste burgerlijke staat en de juiste woonomgeving neem ik aan dat de Anthonij Vermaat die in ondertrouw ging met Johanna Maria Wenkink inderdaad de weduwnaar van Angenietje Gael was.

De volgende vraag was wie Johanna Maria Wenkink dan wel was. Waar te beginnen? Via Google kwam ik een vermelding op het spoor uit het Utrechts Archief, waarin een Johanna Maria Wenkink genoemd wordt, inderdaad echtgenote van Isaak Boerse, zoals vermeld in de ondertrouwakten uit Delft en Delfshaven:

Aktenummer: 40
Datum: 08-05-1747
Soort akte: Overeenkomst
Samenvatting: over oudschildgeld over 1745
Notaris: A. S. VAN LOBBRECHT
Personen:
Eerste Partij: Bernardus van Baelen
Rol in akte: Eerste Partij
Voornaam: Bernardus
Achternaam: van Baelen
Beroep: schout van Abcoude en Baembrugge etc.
Tweede Partij: Isack Boerse
Rol in akte: Tweede Partij
Voornaam: Isack
Achternaam: Boerse
Echtgenoot: x Johanna Maria Wenkink
Toegangsnummer: 34-4 Notarissen in de stad Utrecht 1560-1905
Inventarisnummer: U206a001

Isaac Jacobus Bourse was volgens Ecartico, een site met de ambachtslieden uit Amsterdam uit de 16e tot 19e eeuw [http://burckhardt.ic.uva.nl/ecartico/persons/17630] goudsmid in Amsterdam. Hij trouwde Johanna Maria in 1747 en stierf in 1752.

Op zoek dus naar een vermelding van dit huwelijk, in de hoop daar gegevens te vinden over de afkomst van Johanna Maria. Via de site van het Amsterdams Archief kwam ik inderdaad de ondertrouwakte van 24 maart 1747 op het spoor.

Ondertrouw Johanna Maria Wenkink x Isaak Bourse

Hieruit bleek dat Johanna Maria bij dit huwelijk ook al weduwe was, namelijk van Hermanus Wenkink en dat ze woonde in Abcoude. Opnieuw via Google kwam ik enkele vermeldingen van dit echtpaar op het spoor.
In [Abcoude, minuten notaris Antipas Tradeé 1744-1746] is sprake van een Johanna Maria Wenkink, huisvrouw en later weduwe van Hermanus Wenkink, schout van Abcoude.
Op 5-2-1745 een acte van opening van het "besloten testament van dhr Hermanus Wenkink, Schout van Abcoude en Baembrugge en van deselfs huijsvrouw", op 12-3-1745 een Procuratie van juffr. Johanna Wenkink op dhr Albertus Salomon van Libbregt en tenslotte op 2-6-1746 een Procuratie van juffr. Johanna Maria Wenkink weduwe en boedelhoudster van dhr. Hermanus Wenkink op den notaris Albertus Salomon van Lobbrecht.

Het eerste huwelijk van Johanna Maria (met Hermanus Wenkink) vindt plaats in Voorschoten op 3-2-1739 na ondertrouw op 13-1-1739 in Voorschoten [DTB Voorschoten trouwen 1699-1792 [Nationaal Archief, p. 55/139] en inschrijving in Amsterdam op 16-1-1739 door ds. Johannes den Bandt, predikant te Voorschoten. Het is vreemd dat zij niet wordt vertegenwoordigd door een familielid. Mogelijk is Johanna Maria een wees?

Ondertrouwinschrijving Johanna Maria Wenkink 1739 in Amsterdam

Hun (eerste) kind Paulus Harmannus op wordt 27-3-1740 gedoopt in Abcoude. Getuige zijn Paulus Poursoij en Elisabeth [de] Sterke, die we ook tegenkomen bij het huwelijk van Petronella Lucia (die later een zus van Johanna Maria blijkt te zijn) in Zoetermeer:

Huwelijksvoorwaarden tussen Gerard van Nefs uit Delft, bruidegom, weduwnaar van Agnita Schravelaar en Petronella Lucia Wenkink , bruid bij Albertus Salomon van Lobbregt, notaris te Utrecht en Hendrik van Onnen in aanwezigheid van de getuigen Elizabeth de Sterke en Paulus Poursoij.
[Notariaal Archief Oud-Zoetermeer]

Elizabeth en Paulus meende ik te herkennen uit doopvermeldingen in Amsterdam, maar het precieze verband werd me nog niet helder. Wel was duidelijk op grond van de oudste ondertrouwakte dat ik verder moest zoeken in Voorschoten.
Eerst zocht ik in de Doopboeken. Daar werd ik even op het verkeerde been gezet, doordat in de juiste periode er wel een Johanna MENTINK, dochter van een chirurgijn werd gedoopt, evenals een zus Pieternel. Zou er sprake kunnen zijn van een schrijffout?
Er bleek geen enkele gedoopte Wenkink in Voorschoten te vinden.

Om te kijken of er kort voor de ondertrouw in 1739 een vermelding was in het Lidmatenregister, zocht ik ook daar. En niet tevergeefs.
Vermelding bij de lidmaten van de NG Kerk in Voorschoten: aangenomen op 31 maart 1738 [DTB Voorschoten lidmaten 1594-1783 [Nationaal Archief, p. 99/154]] "vertrokken met attest. na Abcouwde den 22 Februarij 1739" samen met Petronella Lucia Wenkink "vertrokken met attest na Soetermeer den 10 Julij 1739",
Terugbladerend stuitte ik ook op de inschrijving van Elisabeth de Sterke en haar zus Lucia op 12 mei 1731, komend van Rotterdam.

Lidmatenregister Voorschoten

Verder zoeken in Rotterdam dus. Daar komt wel zus Petronella Lucia een aantal keren voor als moeder van een dopeling. Bij de kinderen van Petronella zijn Elisabeth de Sterke en haar man Paulus vaak doopgetuige, maar net zoals bij Johanna Maria in Abcoude geen enkele keer iemand die Wenkink heet.

Tenslotte besloot ik nog eens terug te keren naar Amsterdam, waar ik immers een vage herinnering had van het voorkomen van Elisabeth de Sterke. Daarbij had ik het gevoel dat Elisabeth de moeder zou kunnen zijn van de zusjes Wenkink. In de doopregisters zocht ik op de haar naam en vond ik vervolgens dit:

kind: Johanna Maria
doopdatum: 30-08-1719
kerk: Nieuwe Kerk
godsdienst: Hervormd
vader: Wenkink, Hermanus
moeder: [de] Sterke, Elisabeth
getuige: Wenkink, Jean
getuige: Steenweg, Maria
bronverwijzing: DTB 49, p.158(folio 69v), nr.1
Archief van de Burgerlijke Stand: doop-, trouw- en begraafboeken van Amsterdam (retroacta van de Burgerlijke Stand)
Doopregister: NL-SAA-24094454

Johanna Maria is dus in Amsterdam gedoopt als dochter van Elisabeth de Sterke en haar eerste man Hermanus Wenkink. Mogelijk komt ook Johanna Maria's eerste man daarin voor als zoon van een Paulus Wenkink. Hun eerste zoon heet immers Paulus Harmannus.
Johanna Maria was inderdaad (half)wees toen ze in Voorschoten arriveerde met haar moeder, haar stiefvader en haar (jongere) zus.

De doop van Johanna Maria is gevonden. Of Paulus en Hermanus familie van elkaar zijn blijft een vraag. Evenals de verdere lotgevallen van Johanna Maria en Anthonij.

Toen ik in het staartje van dit onderzoek op zoek ging naar Paulus Hermanus Wenkink, de oudste zoon uit het eerste huwelijk van Johanna Maria, kwam ik min of meer toevallig terecht in het Begraafregister van Zegwaart, waar ik op 4 aptil 1758 het overlijden van Johanna Maria vermeld vond. Aangegeven door Matthias Alderkerk wordt daar "Juff: Johanna Maria Wenkink huysvrouw van d'Heer Anthony Vermaat" met impost f 6,- .
Bij het aangeven van de dood van Anthonij's eerste vrouw behoorde hij nog tot de hoogste vermogensklasse. Inmiddels wordt hij tot de 3e klasse gerekend.

Overlijdensaangifte Johanna Maria Wenkink

Van het overlijden van Anthonij, die toch twintig jaar ouder was dan zijn tweede vrouw, nog altijd geen spoor.