Een Van der Valk sterft (jong) op zee ...

Toen Maartje Pieters Vermaat (1769-1848), de tweede dochter van Pieter Johannesz Vermaat (1738-1777) en Marijtje Jacobs Meindert (1747-1813) op 13 februari 1792 te Vlaardingen in ondertrouw ging met Reijer Andriesz van der Valk, kon ze niet vermoeden dat haar man bijna een halve eeuw zou overleven en ook twee van haar zonen aan de zee zou verliezen.

Ondertrouw Maartje Pieters Vermaat en Reijer Andriesz van der Valk

Reijer werd op 12 december 1762 te Vlaardingen gedoopt, als zoon van Andries Reijersz van der Valk en Annetje Cornelisdr van Hoogteilingen. Als getuigen traden op zijn grootouders van vaderszijde Reijer van der Valk en Jannetje Pieters [van der] Boom.

Maartje en Reijer trouwden op 5 maart 1792 in Vlaardingen en kregen vier kinderen: Andries (geboren 9 september 1792, bootsman van beroep en in 1851 te Rotterdam overleden), Pieter (1794), Jan (1796) en ten slotte dochter Annetje (te Vlaardingen geboren in 1798 en aldaar overleden in 1874).

Maartje en Reijer trouwden in een moeilijke tijd. Waar de patriotten enkele jaren eerder met veel enthousiasme de uit Frankrijk geïmporteerde vrijheid, gelijkheid en broederscap had omarmd, toonde de Bataafse Republiek inmiddels zijn ware aard: een door de Fransen in het zadel geholpen en gehouden oligarchie van anti-Oranjegezinden. Engeland en Pruisen beschouwden de Republiek als overloper en kondigden een zeeblokkade af. Als gevolg van de daardoor nog dieper wordende economische malaise zakten de Nederlandse staatsobligaties op de beurs naar 20% van hun aanvankelijke waarde en ging in 1799 de eens zo machtige VOC zelfs failliet.

Reijer was zeeman, maar door de Engelse blokkade kwam van varen weinig. Toch waren er mensen die dat bleven proberen en voor Reijer liep dat slecht af. De akte van bekendheid, als bijlage toegevoegd aan de huwelijksakte van zoon Andries in 1823 in Middelburg, wordt dat als volgt beschreven: "... Cornelis van der Sjouw, zeeman, Simon Hoogerwerf, zeeman, Jacobus van der Meijden, stuurman en Adrianus Hoogerwerf, zeeman, allen woonachtig binnen Vlaardingen, verklaren dat in augustus 1799 Reijer van der Valk als matroos op het hoekschip genaamd Vriendschap met deszelfs gehele equipage behouden is aangekomen in IJsland en vandaar op 9 september is afgezeild, doch na zeven dagen zeilens door de Engelschen genomen en op Hitland opgebragt is, dat genoemde Reijer van der Valk met nog 4 andere manschappen is overgezet op het Engelse brikschip genaamd de Hond, welk brikschip twee dagen na deszelfs vertrek van Hitland onder de Orcades waarschijnlijk met man en muis vergaan is, als zijnde aldaar kort daarna eenige goederen komen aandrijven, waaruit dat verongelukken is gepresumeerd geworden ..." [Huwelijksbijlagen Middelburg 1823 Akte 35]

Hitland is de oude naam voor Shetland (een hit is een klein paard) en met de Orcaden worden de Orkney-eilanden bedoeld.

In een eerdere blogpost (http://vermaatisdenaam.blogspot.com/2013/01/opgebracht-en-omgekomen.html) besteedde ik al aandacht aan de genoemde scheepstypen van hoekschip en brik. 

Hier wil ik het hebben over de twee zonen van Reijer, Pieter en Jan, die evenals hun oudste broer en hun vader weliswaar kiezen voor het zeemansleven, en die evenals hun vader op vrij jonge leeftijd op zee omkomen.

Zoon Pieter bleef op zee als opvarende van het schip Sophia Anna op de "kolvisscherij" (vissen op kabeljauw en heilbot), dat met man en muis verging in maart 1815 . 

Van zoon Jan kon ik een tijd lang de overlijdensakte niet vinden en zeer waarschijnlijk is die ook niet in de Burgelijke Stand opgenomen.

Jan trouwde te Middelburg op 16 september 1824 met de dienstbode Adriana Nijssen. dat was kantje boord, want twee dagen later beviel Adriana al van een dochter, die - naar Jan's moeder - Maartje genoemd werd. Maartje overlijdt op 16-5-1825 te Middelburg en dat was lange tijd het laatste spoor dat ik van Jan vinden kon.

Na (vruchteloos) te hebben gezocht in de BS-akten en tienjarentafels van Vlaardingen besloot ik het nog eens in Middelburg te proberen, maar nu met het kompas alleen gericht op Adriana. Al vrij snel had ik beet: op 25 oktober 1862 overleed Adriana te Middelburg, echter met als echtgenoot de zeilmaker Willem Jacob Heijliger. Dit echtpaar bleek op 6 maart 1834 te Middelburg getrouwd. Het kostte weinig moeite om de huwelijksbijlagen te vinden, waarin zich zonder twijfel de overlijdensakte van Jan van der Valk zou moeten bevinden. En daar vond ik dit:

Overlijdensakte Jan Reijersz van der Valk

In het Frans verklaren de getuigen Etienne Cadet Bignoreau, 30 jaar, scheepskapitein, wonend Les Sables d'Olonne, kapitein van de brik Epervier de Nauter, en Mauricio Marcho, 29 jaar, bootsman, wonend Genua, dat Jan van der Valk, aangemonsterd als kok aan boord van de genoemde brik, op de avond van 9 september 1829 om 21:00 uur is overleden.

De plaats waar dit gebeurde, staat een stuk lager in de akte: Santiago de Cuba.

De haven van Santiago de Cuba, zoals Jan van der Valk hem mogelijk gezien heeft

Op het schip met de naam Varende Havik, liggend in een haven in de tropen, bevonden zich naast een kok uit Vlaardingen blijkbaar een bootsman uit Genua en een kapitein uit een kustplaats tussen La Rochelle en Saint Nazaire. Jan werd door zijn maten overigens wat te jong ingeschat: volgens de akte was hij 28 jaar, in werkelijkheid 33.

De havenmond van Santiago de Cuba